Antalya Tabip Odası Birinci basamak Aile Hekimliği, Acil ve TSM komisyonu tarafından aile hekimlerinin çalışma koşullarını belirlemek amacı ile 27 Ocak – 6 Şubat 2021 tarihleri arasında yaptığı anket çalışmasına 119 Aile Hekimi katılmıştır.
Aile Sağlığı Merkezlerinin(ASM) personel, koruyucu ekipman, malzeme ve fiziki durumlarını sorguladığımız ankette;
Katılımcıların yaş ortalaması 45 ±8 arası (37 ile 53 yaşları) olup, %70’i 10 yıl ve üzeri Aile Hekimi olarak görev yapmaktadır. ASM’ lerimizin %80 kentsel yerleşimli olup Aile Hekimlerinin %71 i de merkez ilçelerde çalışmaktadır.
ASM’lerin yaklaşık olarak %30’ u 2 birimlidir. Aile Hekimi başına düşen nüfus ise %67’ sinde, 3000-4000 kişi arasındadır.
ASM’ lerin mülkiyeti %48 kamuya ait %52’ si ise Sanal ASM(Kiralık bina) olarak hizmet vermektedir.
Aile Hekimlerinin %64’ü A grubu ASM’ lerde çalışmaktadır.
Aile Hekimleri ASM’ lerinin %69’u nun fiziki koşullar ve oda sayısı açısından yeterli olduğunu belirtmiştir.
ASM’ lerin %57’sinde havalandırmanın yeterli olduğu belirtilmiştir.
Katılımcıların % 30’u çalışan personel sayısının yetersiz olduğunu bildirmiştir.
Pandemi döneminde ASM önünde triaj uygulandığını belirten Aile Hekimleri oranı ise %43’tür.
Katılımcıların çoğunluğu A ve B grubu olan ASM’ lerde çalıştıklarından aşı odası ve izlem odası olan Aile Hekimleri oranı yüksek iken, izolasyon odası olduğunu belirten Aile Hekimleri oranı ise sadece % 12’dir.
Aşı dolaplarının yeterliliği değerlendirildiğinde Aile Hekimleri’ nin %45’i yetersiz bulunmaktadır.
Sağlık Bakanlığı tarafından verilen standart aşı dolabının olduğu Aile Hekimi oranı %20’ dir.
Sağlık Müdürlüğü tarafından dağıtılan KKM ( Kişisel Koruyucu Malzeme) durumuna Aile Hekimleri’ nin %2,5 ‘i düzenli gönderildiğini, % 21’ i ise HİÇ gönderilmediğini belirtmiş olup Kişisel Koruyucu Malzemeleri’ nin kaynağı ise %95.7 si cari ödenekten karşılanırken %4.3’ ü bağış ve benzeri kanallardan karşılanmıştır.
Ankete yanıt veren Aile Hekimleri’ nin %35.6’ sı ASM’ lerinde en az 1 sağlık çalışanının Covid-19 hastalığı geçirdiğini belirtmiştir.
Verilen bu yanıtlara bağlı olarak;
Antalya’da toplam 777 olan Aile Hekimliği Birimi’nin 430’ u merkez ilçelerde olup, 458’i de A grubudur.
Çalışmaya katılan 119 Aile Hekimi’ nin çoğunluğu il merkezi ve kentsel bölgede çalıştığından ve bu merkezlerin büyük çoğunluğu da A grubu olduğundan genel durumlar ve fiziksel koşulların yeterliliğine olumlu geri bildirimde bulunmuştur.
Kamu binası dışında kalan ASM’ler diğer kiralık binalarda hizmet vermektedir. ( Apartman Dairesi, Dükkan, Cami altı vs.) Buradan çıkan en önemli sonuç ASM’lerin kamu binaları dahil standart yapılar olmadığıdır. Özellikle bu durumun yarattığı olumsuzluklar pandemi döneminde görünür hale gelmiştir. İzlem ve bekleme alanlarının yetersizliği aşı öncesi ve sonrası sorun yaratmıştır.
Aile Hekimleri açısından personel sayısı, havalandırma, aşı dolabı yetersizliği %30 olsa da pandemi sürecinde bir sorun olarak görülmektedir.
Sağlık Bakanlığınca standart aşı dolabı temini %20.3’üdür. ASM’ lere KKM sağlama konusunda Sağlık Müdürlüğü yetersiz kalmış ve hekimlerin neredeyse tamamına yakını(%97.5) kendileri sağlamak zorunda kalmıştır.
Sonuç olarak yaşadığımız pandemi süreci birçok olumsuzluğu görünür hale getirirken ASM’lerin ne kadar hazırlıksız olduğunu da ortaya koymuştur. Uygulanan sistemin ülke sağlık gerçeklerine uygun olmadığını da göz önüne sermiştir. Oysa sağlığın en temel yapı taşı birinci basamak sağlık hizmetleridir. Bu tür pandemilerin hız kesici sigortası alt yapısı güçlendirilmiş, yeterli personel ve ekipmana sahip, tamamen sağlıklı hizmet sunumu için planlanıp yapılmış ASM binalarında ,yeterli filyasyon ekipleriyle bütünleşen koruyucu sağlık hizmet sunumudur. Ülkemizin bütün ASM binaları kamu tarafından standart olarak yapılmalıdır.
Bu standardizasyon Sağlık Bakanlığının bünyesinde ilgili meslek odaları, hizmet sunumunun asli unsurları olan çalışanlar, ilgili sendikalarla, mimari ve mühendislik alanlarıyla bütünleşerek sağlanmalıdır. İmkansızı istemiyoruz. Bir şehir hastanesine aktarılan ülke kaynaklarıyla neredeyse ülkemizdeki tüm ASM’ leri inşa edebiliriz.
Meslektaşlarımıza saygıyla duyurulur.
ASM Fiziki Koşulları Personel Durum Analizi Anketi Grafiklerine aşağıdaki linkten ulaşabilirsiniz.
https://drive.google.com/file/d/1tSkBIuW6hBDghVB0wMp2H6kLSyr_Qnv_/view?usp=sharing
Antalya Tabip Odası Yönetim Kurulu Adına Dr.Elmas UĞUR DÖŞEMECİ
